9/18/2025

TẦN THUỶ HOÀNG: ĐỆ NHẤT BẠO CHÚA HAY VĨ NHÂN VƯỢT THỜI ĐẠI

 


Tần Thuỷ Hoàng được xem là đệ nhất bạo chúa trong lịch sử Trung Hoa và thậm chí cả thế giới, nhưng ông cũng là người có tầm nhìn ngàn năm. Ông là người đầu tiên sử dụng danh hiệu "hoàng đế" ( vượt cả Tam Hoàng, Ngũ Đế), cũng là người đưa khái niệm "vạn tuế" (tuế là 1 năm tuổi), khi chúc "hoàng thượng vạn tuế" thì có nghĩa là "mong hoàng thượng sống mãi mãi,". 


Thời đó, để dễ nhớ, chúng ta có thể chia ra 2 vùng chính là Trung Nguyên ở phía bắc, người Hán ở, qua dãy Ngũ Lĩnh là vùng Lĩnh Nam, người Bách Việt ở (Lĩnh Nam bao gồm 1 phần Phúc Kiến, Quảng Đông, Quảng Tây, bắc Việt Nam ngày nay). Vùng Trung Nguyên cỡ năm 260 Trước Công Nguyên (TCN) có 7 nước là Tần, Triệu, Hàn, Ngụy, Tề, Yên, Sở. Tần Thuỷ Hoàng là vua Tần, ông dẹp hết các nước còn lại và thống nhất thành Trung Hoa. Ông sử dụng các biện pháp trị quốc của Thương Ưởng, nhà chính trị lỗi lạc nhất lịch sử, với di sản kinh tế hùng mạnh do thương nhân kiệt xuất Lã Bất Vi để lại. Ông nói thà chiến tranh 1 lần kinh hoàng, chết sạch sẽ rồi yên bình, còn hơn cứ năm nào cũng đánh nhau, nước này cứ đánh nước kia mãi. "Mười người chết bảy còn ba. Chết hai còn một mới ra thái bình". 


Khi đó, mỗi vùng mỗi nước có 1 chữ viết riêng, hàng trăm cách viết khác nhau, vô cùng phức tạp, chỉ 1 nhóm nhỏ người có thể đọc được, sử dụng được. Tần Thuỷ Hoàng bắt bỏ hết, những sách dùng chữ khác ông cho đốt sạch, những người phản đối và thủ cựu, không đồng ý cái mới đều bị giết cả họ hàng. Từ đó, Hán tự trở nên đồng nhất, tỷ lệ người biết chữ tăng lên cao vì dễ học hơn. Hình thức làm quan cha truyền con nối bị bãi bỏ, quan thì chỉ làm 1 thời và về hưu, người có tài đức thì thi cử, ai đậu thì lên thay, không phân biệt xuất thân. 


Hệ thống đo lường thống nhất, đơn vị xích, thước, tấc (độ dài), cân, lạng (trọng lượng), mẫu (đất đai)...chứ trước đó mỗi vùng 1 kiểu khác nhau, con bò này ở nước Sở 200 cân sang nước Yên chỉ còn 30 lạng, thương nhân đi buôn phải giỏi tính toán lắm chứ không là lỗ ngay. Những con đường ở thị trấn thị tứ đều phải có bề rộng tối thiểu để 2 xe ngựa tránh nhau được, trục xe ngựa xe bò cũng đồng nhất 6 thước (1.5m). Tiền tệ trước đây có vùng dùng vỏ sò, vải...đều bị ông dẹp, đổi thành 1 loại tiền duy nhất hình đồng xu có khoét lỗ ở giữa để dễ xâu lại khi vận chuyển. Toàn dân phải giao nộp binh khí để ông đúc thành chuông, tặng lại cho các vùng để làm tín hiệu tập hợp. Để kim loại trong dân chúng rất nguy hiểm vì có thể bị các thủ lĩnh địa phương thu gom làm vũ khí, nên ông phát triển nghề nung đất. Nồi cơm, chén bát chum vại đều phải làm bằng đất nung, nghề đất nung thời Tần đạt mức tinh xảo. Ông cũng bị xem là bạo chúa khi cho giết sạch những người dở Toán vì không để họ sinh con đẻ cái, ông cho rằng nhiều người dốt Toán thì kinh tế không phát triển được. Ông cho lính ra chợ hỏi 2 cộng 2 bằng mấy, ai không trả lời được thì bắt về xử hết. Ông muốn để lại di sản mấy ngàn năm sau là 1 dân tộc tinh anh, lanh lợi. 


Những gì ông làm đa phần người đời không hiểu, ai oán khắp nơi. Các bậc vua chúa trước ông, khi chết sẽ chôn sống theo hàng ngàn người gồm cung phi, binh lính, phục dịch và cả trâu ngựa, với quan niệm "trần thế sau thì dưới âm phủ vậy (thậm chí bây giờ vẫn còn quan niệm tào lao này thì huống hồ mấy ngàn năm trước). Nhưng ông đã cho thay đổi, tất cả đều làm bằng tượng đất nung thay vì người thật, nếu đến Tây An, các bạn sẽ thấy hàng ngàn tượng Binh Mã Dũng ở khu lăng mộ của ông. Ông cho rằng mạng người thì quý, nhưng khi vì đại cuộc thì sẵn sàng đổi. 


0 comments:

Đăng nhận xét